جشنواره ملی فرهنگ و هنر اقوام ایرانی ویژه دانشجویان ۲۶ ابان ۹۷
استان اصفهان
منبع:وبسایت رسمی سازمان گردشگری و استانداری اصفهان و وبسایت ویکیپدیا
تدوین :پارسا فلفلیان
رشته مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف
تابستان۱۳۹۷
استان اصفهان
استان اصفهان، استانی در میانهٔ ایران است. مرکز این استان شهر اصفهان می باشد. استان اصفهان ششمین استان پهناور و با جمعیتی بالغ برپنج میلیون، سومین استان پرجمعیت ایران است. این استان با مساحتی حدود ۱۰۵٬۹۳۷ کیلومتر مربع بین ۳۰ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی خط استوا و ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۵۵ درجه و۳۱ دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ، ششمین استان وسیع کشورمی باشد. استان اصفهان از شرق به استان‌های یزد و خراسان جنوبی، از شمال به استان‌های سمنان، قم و مرکزی، از غرب به استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری، از جنوب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس محدود است. اصفهان قطب تولید آهن، فولاد، مصالح ساختمانی و پتروشیمی و همچنین صنایع دستی در ایران است.
از میان 105 شهرستان استان اصفهان، به نمونه میتوان به شهرهای اصفهان، گلپایگان، اردستان، کاشان، نائین، شهرضا، خوانسار، آران و بیدگل، سمیرم، نطنز، فریدون شهر، خمینی شهر، فلاورجان، مبارکه، شاهین شهر، برخوار و لنجان اشاره کرد.
بخش وسیعی از استان اصفهان را اقلیم خشك دربرگرفته است و این امر بیش از همه معلول کم بودن باران سالیانه در بسیاری از مناطق استان و بالا بودن نرمال سالیانه دما در گستره های وسیعی از استان اصفهان میباشد. با توجه به وجود ناهمواری های استان که در بخش های غربی و جنوب غربی توزیع شده است، مسلماً این نواحی دارای دمای کمتر بوده،در حالی که نواحی پست شرقی و شمال شرقی استان دارای درجه حرارت بالاتری میباشد. عوامل اصلی در شكل گیری اقلیم های استان اصفهان را می توان مانند بسیاری از مناطق دیگر در تغییرات ارتفاع، منابع رطوبتی، عرض جغرافیایی و تاثیر توده های هوا و سیستم های هواشناسی جستجو نمود که عوامل فرعی نظیر پوشش گیاهی، کشاورزی و صنعت در کنار آنها به نوبه خود دارای تاثیراتی بر اقلیم استان میباشند.در این استان مقدار بارش از غرب به شرق و جنوب به شمال کاهش مییابد،به طوری که در مناطق مرتفعی مثل ارتفاعات کوهرنگ در مجاورت استان به بیش از 1000 میلیمتر و حتی 1300 میلیمتر هم میرسد. بارندگی این مناطق کوهستانی اغلب زمستانی و بهاره است، زیرا بادهای غربی و سیكلون های مدیترانه ای که عامل اساسی بارش هستند در این فصول حاکمیت دارند.
مناطق گردشگری و بناهای تاریخی
پل چوبی
پل مارنان اصفهان
پل شهرستان اصفهان
پل خواجو اصفهان
سی و سه پل اصفهان
مناره سلجوقی گلپایگان
مناره ساربان اصفهان
مناره باغ قوشخانه
مناره چهل دختران
مناره جنبان اصفه
مسجد سید
مسجد شیخ لطف الله
مسجد امام
مسجد جامع اصفهان
کاروانسرای عباسی
حمام علیقلی اقا
کوه آتشگاه
میدان امام
سردر قیصریه
توحید خانه
عمارت عالی قاپو
کاخ هشت بهشت
کاخ چهلستون
مدرسه چهارباغ
مدرسه فرانسوی ها
مدرسه صدبازار
مدرسه جده بزرگ
خانه طباطبایی ها
خانه عمرانی ها
روستای ابیانه
زاینده رود
خیابان چهار باغ اصفهان
تپه سیلک
کویر منجاب آران و بیدگل
آبشار شاه لولاک لنجان
قنات دوطبقه مون
آبشار پونه زار
منطقه حفاظت شده گلستان کوه
آبشار نیاسرم
تالاب گاوخونی
آبشار آبملخ سمیرم
کویر ورزنه
باغ گلها
موزه موسیقی اصفهان
کوه صفه
آکواریوم اصفهان
باغ پرندگان اصفهان
کلیسای کاتولیک ها
کلیسای بیت الحم
کلیسای وانک
غذاهای استان اصفهان:
- بریان (بریونی): بریان از مخلوط گوشت گردن گوسفند، جگر سفيد گوسفند، ادويه اصفهاني، پياز، نمك و فلفل وزرد چوبه تهیه می شود.
کاله‌جوش (کله‌جوش):یکی از غذاهایی که در اکثر شهرهای ایران پخته می شود ,کله جوش می باشد.این غذا که به ايلات قشقايي و منطقه اصفهان برمی گرددخیلی سریع آماده می شود.برای تهیه کله جوش نیاز به کشک، نعنا خشک، پیاز، گردو، روغن، نمک و فلفل دارید تا با پخت سریع ی غذای ساده را میل کنید.
- حلیم بادمجان:حلیم بادمجان تهیه شده از برنج، گوشت، بادمجان، پیاز و نعنا داغ، کشک، نمك و فلفل می باشد.
- پلو ماش و قمری:یکی از پلوهای معروف و خوشمزه اصفهان ،پلو ماش و قمری می باشد.قمری نوعی کلم می باشد که هنگامی که در برنج و ماش قرار بگیرید ,مزه و طعم غذا را بسیار خوشمزه می کند.
- اشکنه:یکی دیگر از غذاهای سنتی و راحت اصفهان، اشکنه است؛ غذایی که ظاهری شبیه به سوپ دارد و در روزهای سرد سال طرفداران بسیاری دارد. کره، پیاز، آرد، تخم مرغ، آب، مرزه خشک، نمک و فلفل و زردچوبه مواد اولیه این غذا را تشکیل می دهند.
- قیمه‌ریزه نخودچی (قرمزه نخودچی):ترکیبی‌ست که از گوشت و آرد نخودچی درست می شود. اما این غذا را نباید با کوفته نخودچی اشتباه گرفت چرا که بر خلاف کوفته که در تهیه ی آن از مقدار گوشت زیادی استفاده می شود، در قیمه ریزه نسبت آرد نخودچی و گوشت نسبتاً برابر است و به همین جهت بافت نرم تری دارد.
- گوشت و لوبیا (یخنی لوبیا):گوشت و لوبیا به گویش محلی گوشدالوبیا نام یکی دیگر از غذاهای سنتی اصفهان است که معمولا در قابلمه های مسی پخته می شود. برای پخت این غذا که به صورت حلیمی پخته می شود ( یعنی ظاهری شبیه به حلیم دارد ) از گوشت گوسفندی که بهتر است دنده باشد، سبزیجاتی مثل تره، جعفری و شنبلیله، لوبیا سفید، برنج، پیاز و ادویه استفاده می شود.
- نخودآب:از آن دست غذاهای اصفهانی است که به سبب مواد اولیه اش خواص بسیاری دارد. ماده ی اولیه ی اصلی این غذا نخود است؛ یکی از حبوباتی که خواصی از جمله رفع ناباروری دارد. برای تهیه ی نخودآب پیاز را تفت می دهند و نخودی که از شب قبل خیس خورده را به همراه آب، نمک، فلفل و زردچوبه به آن اضافه می کنند. در آخر که نخودها کاملا پخته شد مقداری آرد را در یک استکان آب حل و به مخلوط قبلی اضافه می کنند.
این غذا معمولا به همراه آبغوره و یا سرکه سرو می شود از این جهت به آن نخودآب غوره نیز می گویند.
- خوراک سر گنجشکی (کله گنجشکی):اگر وقت کافی ندارید و می خواهید یک غذای خوشمزه و مقوی را در سریع ترین زمان ممکن آماده کنید، یکی از غذاهای سنتی اصفهانی می تواند گزینه ی خوبی باشد؛ خوراک سر گنجشکی یا همان کله گنجشکی. این غذا در اصل کوفته هایی درست شده از مخلوط گوشت چرخکرده و پیاز و ادویه و ترخون خشک است که در مایع پیاز داغ و رب می جوشد تا آماده شود. معمولا در مایع این خوراک سیب زمینی هم به صورت نگینی خرد می کنند.
- ماش و قمری:اشتباه نکنید! این همان پلو ماش و قمری نیست، این یک غذای نانی و حلیمی شکل است که از ترکیب کلم قمری و ماش به دست می آید و با نان سرو می شود.
- کوفته شوید باقالی:کلیت این کوفته تفاوت چندانی با کوفته های که معمولا در تمام شهرهای ایران درست می شود، ندارد.
مخلوطی از گوشت چرخکرده، باقالی سبز، برنج خیس خورده، تخم مرغ، پیاز، و ادویه را آماده می کنند و ورز می دهند تا یکدست و چسبنده شود. کوفته ها را درست می کنند و در مایعی از پیاز داغ، زردچوبه، نمک و فلفل و رب می گذراند تا خوب جا بیفتد. برای خوش طعم شدن می توان در آب کوفته آلو خشک اضافه کرد.
- یخمه ترش:یخمه تُرُش از آن دست غذاهای سنتی و قدیمی اصفهان است که امروز کمی به دست فراموشی سپرده شود و کمتر در میان سفره ی ایرانی ها دیده می شود. اما یخمه تُرُش به سبب داشتن مواد اولیه اش بسیار مغذی است و بر خلاف اسمی که دارد کمی طعم شیرین دارد.
برای پخت این غذا ابتدا گوشت گوسفند را با زردچوبه و آب می پزند، وقتی گوشت نیم پز شد، آلو، بِه، برگه زردآلو را به آن اضافه می کنند تا کمی نرم شوند و سپس برنج را به آن اضافه می کنند و می گذارند تا آب آن تمام شود. در مرحله بعد مخلوط را می کوبند و هسته ی آلوها را از آن جدا می کنند. بعد از کوبیدن مواد به آن شکر می زنند و دوباره روی حرارت می گذراند تا شکر آب شود. مقدار شیرینی این غذا به سلیقه خودتان بر می گردد. همچنین می توانید به جای شکر از شیره خرما استفاده کنید.
- تاس کباب اصفهانی:یکی دیگر از خوراک هایی که در اکثر شهرهای ایران پخته می شود و ریشه ای اصفهانی دارد، تاس کباب است. این غذا در اصل خوراک گوشت و سبزیجات است که برای طبخ آن ترجیحا از گوشت گوسفندی و دنده استفاده می شود. برای طبخ تاس کباب مواد تشکیل دهنده ی آن که شامل گوشت، پیاز، هویج، سیب زمینی، بِه، روغن، نمک و ادویه است را در قابلمه‌ای به صورت لایه لایه می چینند و کمی آب روی آن میریزند و روی حرارت می گذراند تا کاملا پخته شود.
- کباب مشتی یا کباب زردک اصفهان:برای تهیه ی این کباب گوشت چرخکرده را به همراه پیاز، زردک ( زردک یا جزر همان هویج ایرانی که فصل برداشت آن زمستان است ) و یا هویج خام رنده شده، آرد نخودچی و ادویه جات با هم مخلوط می کنند و خوب ورز می دهند. سپس به اندازه ی یک گردو و یا بزرگتر مواد را گرد و در تابه سرخ می کنند. در مرحله بعد به آن سرکه و شیره اضافه می کنند تا کمی بجوشد و غلیظ شود. برخی به جای سرکه و شیره به آن مایع شکر و آب و زعفران حرارت دیده را اضافه می کنند.
شله‌بریون زیره اصفهانی:برای پخت شله بریون زیره باید گوشت گوسفند (ترجیحا دنده) را با پیاز و ادویه بپزند و در مرحله بعد ، بعد از نیم پز شدن گوشت، به آن برنج نیم دانه را اضافه کنند. بعد از پخته شدن برنج ها،به آن زیره سیاه آسیاب شده اضافه می کنند و دوباره روی حرارت قرار می دهند. در نهایت و بعد از پخته شدن تمام مواد آن را کامل می کوبند تا حالتی مثل حلیم پیدا کند.
- به‌پلو اصفهانی:برای تهیه ی این پلوی خوشمزه و سنتی اصفهان، باید بِه را جداگانه سرخ کرد. همچنین در ظرفی جداگانه باید گوشت را به همراه آلو و زعفران پخت. در مرحله بعد برنج را آبکش می کنند و مواد به دست آمده را لایه لایه بین برنج می ریزند و آن را دم می گذارند.
- خورش مرغ و آلوچه:خورش مرغ و آلوچه نام یکی دیگر از غذاهای سنتی اصفهان است ،که شاید آن را بیشتر با نام مرغ و آلو بخارا بشناسید. در این غذا که طعم لذیذی دارد، مرغ سرخ شده را با ترکیبی از آلو بخارا و ادویه و نمک می پزند. در نهایت چیزی شبیه به خورش به دست می آید که با برنج سرو می شود.
- خورش ماست:شاید با شنیدن نام خورش منتظر چیزی شبیه به قورمه سبزی باشید که با برنج سرو می شود. اما این خورش معروف اصفهانی ها کاملا با تصورات شما فرق دارد و بیشتر به عنوان دسر سرو می شود.
خورش ماست یکی از غذاهای سنتی اصفهان است که مردم اصفهان بسته با توجه به شرایط زیستی خاص خود آن را طبخ می کنند. این غذا که ظاهری حلیمی شکل و طعمی شیرین دارد از ترکیب گوشت گردن بدون استخوان، ماست چکیده، نمک، شکر، آب، گلاب، زردچوبه، زعفران و خلال پسته و بادام و زرشک به دست می آید.
- کاچی هفت دخترون (بی‌بی حور):کاچی از غذاهای سنتی و شیرین اصفهان است که داستان جالبی در پس خود دارد. در اصل کاچی هفت دختر نام یک مراسم است که در آن کاچی با حضور هفت دختر پخته می شود. فلسفه این غذا افسانه وار ست؛ می گویند در قدیم دختری فقیر به اجبار نامادری اش هر روز برای ریسیدن پنبه و چرای گاوها به صحرا می رفته تا این که پسر پادشاه او را می بیند و عاشق او می شود. خانواده ی پسر با ازدواج این دو مخالف بودند و به همین دلیل دختر کاچی می پزد به نیت حل مشکلاتش که همینطور هم می شود. امروز در روز سه شنبه در خانه ی برخی اصفهانی ها مراسمی برگزار می شود و در طی آن کاچی می پزند که به آن کاچی هفت دختر (كاچی بی‌بی حور) می گویند. زنان اصفهانی عقیده دارند که نباید چشم آسمان به این کاچی بیفتد. همچین مردان و پسران هم نباید طعم این کاچی را بچشند و در بین افراد غریبه و بیرون از خانه هم تقسیم نمی شود.
- دوغ و گوشفیل:دوغ و گوشفیل خوردنی مخصوص اصفهان است که در آن دو طعم شیرین و شور ترکیب می شود. این خوراکی را در مغازه های نزدیک میدان نقش جهان و سفره خانه های سنتی می توان پیدا کرد. از زمان شاه عباس این خوردنی در اصفهان رواج دارد. طعم شور و شیرین فشار خون را تنظیم می کند و مانند سرم قندی و نمکی است که برای کسانی که فشار خونی پایین دارند، بسیار مفید است. گوشفیل مانند زولبیا و بامیه، با آرد، شربت و ماست درست می شود که به دو شکل است. شکل اصلی اش مثل یک برگ بزرگ و شبیه گوش فیل است و به همین دلیل به آن گوشفیل می گویند. دوغ آن هم محلی است که به آن نعناع و برگ گل
سرخ می زنند.
دوغ و گوشفیل طعمی متفاوت دارد که به امتحانش می ارزد. گوشفیل طعمی شبیه بامیه دارد، اما برشته تر است و شهد بیشتری دارد، اما وقتی گوشفیل را با دوغی خنک با طعم نعناع بخورید حتما خوشتان می آید. این دو طعم یکدیگر را تلطیف می کنند و طعمی ماندگار را در یاد می گذارند.
- کوکو قندی:این غذای سنتی امروز کمتر از گذشته درست می شود اما قدیم ها عطرش بیشتر در خانه ها می پیچید. همانطور که از اسم این کوکو معلوم است با یک غذای شیرین طرف هستید و اگر از طعم شیرینی در غذا خوشتان بیاید حتما از طرفداران آن می شوید. برای درست کردن این غذا احتیاج به موادی مثل سیب زمینی، تخم‌مرغ، زعفران، شکر، گلاب و جوهر لیمو است. پیشنهاد می کنیم اگر گذرتان به اصفهان افتاد حتما این غذا را امتحان کنید.
- آش سماق:همین که فصل زمستان می شود این آش تبدیل به یکی از محبوب ترین غذاهای اصفهان می شود و جای ثابتی در سفره ی مردمان این شهر پیدا می کند. این غذا آشی با طعم ترش و مزه ای متفاوت است که با یک بار امتحان طعم و مزه اش ،بدون شک از طرفداران پروپا قرص آن می شوید. مواد لازم برای تهیه ی این غذا گوشت چرخ کرده، آرد برنج یا برنج خرد شده، سبزی، سماق خشک و پیاز است.
پوشاک سنتی استان اصفهان:
این لباس‌ها شامل لباس اصیل اصفهانی، لباس بختیاری اصفهانی، لباس شهرهای ابیانه، بلداجی، ورزنه، جرقویه و گز میباشند.
لباس اصیل مردم اصفهان در حدود 300 سال قبل لباس نخی سفید یا شیری رنگی بوده که به صورت دست باف تهیه می‌شده است.
لباس اصیل زنان اصفهان عبارت بود از:
یک دامن مخمل قرمز کوتاه رنگ با چین‌های زیاد که توسط دکمه بسته می‌شد،
یک پیراهن شیری رنگ گلدوزی شده،
یک شلوار نخی که برای زنان جوان به رنگ سفید و برای زنان مسن به رنگ مشکی بود و
یک چارقد شیری رنگ گلدوزی شده که با سنجاق دور سر بسته می‌شد.
لباس مردان اصفهانی در گذشته عبارت بود از:
یک شلوار مشکی گشاد، یک پیراهن سفید با یقه ساده و دکمه دوبل با آستین‌های گشاد، یک جلیقه کوتاه مشکی و یک کلاه نمدی.
مردان در زمستان یک قبای بلند ساده بر روی لباس اصلی خود می‌پوشیدند و با شال ابریشمی به دور کمر می‌بستند.
لباس محلی مردم ابیانه
روستای ابیانه در کاشان قرار دارد و جزو مناطق گردشگری معروف به حساب می آید. مردم این روستا که اغلبِ آن ها را مردم مسن تشکیل می دهد با لباس هاس سنتی خود در این روستا دیده می شوند. زنان دامنهای زیر زانو دارند و مشخصه معروف آن ها روسری بلند، سفید و گلداری است که در لباس محلی خود از آن استفاده می کنند. مردان شلوارهای سیاه و سفید، جلیقه های رنگارنگ و کلاهک های پشمی می پوشند.
لباس محلی مردان ابیانه از اجزای زیر تشکیل شده است: پیراهن، تمون ) قالباً از پارچه‌ی دبیت)، ابا، الخولق (ارخالق)، جلیقه، شال کمر و گیوه.
سوغاتی های خوشمزه:
سوغاتی های اصفهان تنوع زیادی دارند و بسته به اینکه به دنبال چه چیزی هستید می توانید یکی از آنها را اتنخاب و خریداری کنید. می توانید به سراغ یادگاری های خوشمزه ی اصفهان بروید و یا در دنیای رنگارنگ صنایع دستی، آنچه که می خواهید را بیابید.
۱- گز
نام سوغات اصفهان که می آید ،ناخود آگاه همه به یاد گزهای خوشمزه ی آن می افتند.تولید گز در اصفهان تقریبا به ۴۵۰ سال قبل و در زمان صفویان باز می گردد. برای تهیه ی آن از شهد و عصاره ی درختچه ای به نام انگبین یا گز انگبین استفاده می کنند. این درختچه ی ارزشمند در شهر خوانسار به وفور یافت می شود. شهد انگبین در اثر تغذیه ی حشره ای کوچک به وجود می آید که بر روی برگ ها و ساقه ی این درختچه زندگی می کند و روند تولید آن همچون تولید عسل توسط زنبور می باشد.
این شهد در اواخر تابستان، به صورت دانه هایی زرد رنگ از روی گز انگبین برداشت می شود. البته باید به این مسئله توجه داشت که حشره ی تولید کننده ی این شهد رو به انقراض است و شاید کمتر کسی بتواند طعم واقعی آن را بچشد.
امروزه در تهیه ی گز از گلوکز، گلاب، شکر، سفیده تخم مرغ، انواع مغزها مانند بادام، پسته و خلال بیدمشک استفاده می شود و به جای شهد انگبین، ترنجبین، شیر خشت، عسل یا انگبین علفی به کار می رود.
- انواع گز
بسته به سلیقه ی خود می توانید گزهای متفاوتی را از بازار اصفهان تهیه کنید:
* گز لقمه ای: پس از درست شدن مواد، گز را به وسیله ی یک دستگاه خاص به قطعات منظم و یک شکل برش می دهند تا گز لقمه ای به دست آید.
* گز آردی: گز را به صورت گلوله های کوچک شکل می دهند و سپس آنها را با دستگاه پرس به اشکال مربع یا دایره و … در می آورند. این نوع گز را در بستری از آرد قرار می دهند تا سطح چسبنده گز با آرد پوشانده شود و ماندگاری بیشتری را برای گز فراهم کند.
* گز سکه ای: این نوع گز بسیار شبیه گز آردی است اما آن را بعداز درست شدن در اندازه ای کوچک به شکل سکه در می آورند و بسته بندی می کنند.
* گز برشی: پس از آماده سازی مواد و قبل از بسته بندی، گز را با دستگاه های مخصوص به گونه ای برش می دهند که مغز داخل آن مشخص باشد و سپس به شکلی خاص آن را بسته بندی می کنند.
* گز با لایه ی شکلاتی: گز را درون لایه ای از شکلات قرار می دهند تا رطوبت آن حفظ شود و زمان ماندگاری آن افزایش یابد. علاوه بر این به دلیل استفاده از پودر کاکائو یا شیر خشک و … طعمی متفاوت نسبت به گز معمولی خلق می شود که ارزش غذایی بیشتری نیز دارد.
* گز انگشت پیچ: گزی بسیار نرم که مغزی در آن وجود ندارد و به راحتی با قاشق قابل مصرف است. معمولا این نوع گز را به سالخوردگان پیشنهاد می کنند.
به هنگام تهیه ی گز باید بدانید که این سوغات خوشمزه به دو شکل بسته بندی می شود. برخی از آنها در داخل پوشش مجاز خوراکی قرار می گیرند و برخی دیگر در بستری از آرد ارائه می شوند.
2- پولکی
پولکی نام یکی از شیرینی های مخصوص اصفهان و ازخانواده ی آب نبات ها است که در گذشته با نام آب نبات پولکی نیز شناخته می شد. این شیرینی به صورت قطعات کوچک، گرد، نازک و شبیه سکه ی فلزی تهیه می شود و به دلیل همین شکل ظاهری به آن پولکی به معنای پولک مانند می گویند.
ماده اصلی که درتهیه ی پولکی به کار می رود همان شیره ی اضافی و باقی مانده از فرایند درست کردن نبات است. برای درست کردن آن پس از آنکه بلورهای نبات متبلور شد، شیره های باقی مانده را با مقداری سرکه مخلوط می کنند تا شکرک نزند و به صورت شفاف باقی بماند. سپس آن را می جوشانند و پس از پهن کردن بر روی یک سینی بزرگ با دستگاه های مخصوص به شکل دایره برش می زنند.
با اضافه کردن مواد خاص طعم های مختلفی همچون زعفرانی، لیمو عمانی، کنجدی، نارگیلی، پسته ای، عسلی، کاکائویی، زنجبیلی، نعنایی و ... به پولکی ها می دهند تا افراد بسته به سلیقه ی خود آنها را تهیه کنند و برای عزیزانشان ببرند.
جالب است بدانید که مردمان اصفهان ترجیح می دهند چای خود را به جای قند با پولکی مصرف کنند و معتقدند که پولکی به دلیل شیرینی کمتر آن، ضرر کمتری دارد.
3- نبات
نبات نیز یکی از سوغاتی های اصفهان است که به دو صورت نبات چوبی و نبات شاخه عرضه می گردد. برای تهیه ی آن، مقدار زیادی شکر را در آب جوش حل می‌کنند تا محلول اشباع شده ای به دست آید. سپس نخی در آب آویزان می کنند تا پس از سرد شدن بلور هایی بر روی آن تشکیل شود. برای تنوع بیشتر به نبات موادی را اضافه می کنند تا انواع نبات دارچینی، نعنایی، زعفرانی، زیره، لیمویی، آویشن و... به دست آید.
4- عسل فریدونشهر
شاید کمتر کسی بداند که عسل تولیدی در فریدونشهر اصفهان، یکی از مرغوب ترین عسل های کشور به شمار می رود. به دلیل تنوع گیاهی و وجود گونه های گیاهان دارویی و عدم استفاده از کود و سم در پرورش آنها،عسل تولید شده بسیار مرغوب و دارای کیفیتی در خور توجه است.
گونه های متنوع عسل در شهرستان فریدونشهر عبارتند از: عسل گون زرد، عسل زول و عسل قنقال.
5- سوهان عسلی
عسل، کره، شکر، خلال بادام و پسته، آب، گلاب و زعفران دم کرده، مواد اولیه برای تهیه ی یک شیرینی خوشمزه و متفاوت هستند که می توانید آن را در اصفهان تهیه کنید. این شیرینی به شکل های مختلفی در بازار وجود دارد. برخی به صورت ورقه ای هستند و برخی دیگر برش خورده اند و در پوشش های مجاز ارائه می گردند.
6- برشتوک
برشتوک یکی از انواع شیرینی‌های سنتی ایرانی است که در شهر های مختلف کشور طبخ می شود. بر اساس نوع آردی که در تهیه ی آن به کار می رود برشتوک گندم و برشتوک نخودچی تولید می گردد و به فروش می رسد. آرد نخودچی یا آرد گندم، روغن، شکر یا پودر قند و هل مواد تشکیل دهنده ی این شیرینی خوشمزه هستند. برشتوک را به صورت لوزی برش می دهند و بسته بندی می کنند.
7- جوز قندی
جوز قندی نام یک نوع شیرینی محلی است که از گرانترین سوغات های ایرانی به شمار می رود. این شیرینی خوشمزه از الگ ( نوعی هلوی محلی ) تهیه می شود. ابتدا پوست الگ را می گیرند و هسته آن را جدا می کنند. سپس به جای هسته، مغز گردوی آسیاب شده و خاک قند و ... می ریزند و در نهایت آن را خشک می‌کنند تا جوز قندی آماده شود. در شهرهای دیگر این محصول را به غیر از الگ با میوه های دیگری همچون آلو، انجیر، گلابی و حتی انگور هم درست می کنند.
8- شیرینی کرکی
شیرینی کرکی نام یکی از شیرینی های معروف اصفهان است که با طعمی دلچسب طرفداران بسیاری پیدا کرده است. آرد، آرد جوانه گندم، زعفران، روغن، شکر ساییده شده و هل مواد تشکیل دهنده ی این شیرینی لذیذ هستند.
- صنایع دستی استان اصفهان:
استان اصفهان يکی از بزرگترين مراکز توليد انواع مختلف صنايع دستی ايران محسوب می شود. اين استان از قديم الايام مهد هنرهای زيبا و صنايع ظريفه بوده است. تزئينات آجری، کاشی کاری، گچ بری و انواع خط در آثار تاريخی اصفهان، از حدود قرنها پيش تا دوره معاصر، بر اطراف و جوانب مناره ها و داخل و خارج مساجد، قصرها و هنرهای زری دوزی و قلم کاری، ترمه و نقره کاری و تذهيب و تحرير انواع کتاب، قرآن و قطعات نگارگری و نقاشی جملگی به مرکزيت هنری اصفهان گواهی می دهند.
سيم کشی، زرکشی، زربافي، گلابتون دوزی، پولک دوزی، زنجيره بافی، قالی بافی و نساجی از صنايع دستی رايج اصفهان است. اين صنايع دستی در عهد شاهان صفوی رونق فراوان داشت. در دوران قاجاريه، بازار صنايع دستی اصفهان از رونق افتاد. ولی بعد از انقلاب مشروطه باز توسعه يافت. به طور کلی طرح و نقش عموم صنايع دستی اصفهان اعم از فرش و قلمکار و ظروف قلم زنی و کاشی، دوختنی های روی پارچه تحت تاثير طرحهای تزئينی دوران صفويه قراردارد و طراحان اصفهان، به نسبت قدرت درک و مهارت خود از آثار قديمی اقتباس می کنند و با خلاقيت خود، آنها را زيباتر می سازند.
در حال حاضر اهم صنايع دستی اصفهان عبارتنداز:
- قالی بافی:یکی از صنایع دستی اصفهان قال بافی است.اصفهان در زمان صفويه يکی از مراکز عمده قاليبافی بود. در اين شهر تعداد زيادی کارگاه وجود داشت که در آن قاليهای زر بافت بافته می شد. اصفهان در فتنه افغان آسيب فراوان ديد و تعداد بسياری از هنرمندان و صنعتگران خود را از دست داد ولی پس از چندی توانست رونق اوليه خود را به دست آورد. در زمان قاجاريه قالی بافی اصفهان دوباره احياء شد. در جنگ جهانی اول اصفهان يکی از مراکز عمده تهيه قاليچه بود و پس از آن نيز بحرانهای زياد اقتصادی تاثير در کار قالی بافی نگذاشت چون قاليچه های آن بسيار ارزان تهيه می شد.
تعداد رنگ های انتخاب شده در قالي های اصفهان بسيار محدود است. گره قالي های اصفهان فارسی بوده و جفتی آن نيز کم نيست. رنگ های طبيعی بسيار کم مصرف می شود و بيشتر در قالي های خوب از رنگ های شيميايی دندانه ای استفاده می شود.
در روستاهای اطراف اصفهان نيز کم و بيش دارهای قالی وجود دارد. روی اين دارها قالی و قاليچه ها طرح شاه عباسی و ساير طرح های اصفهان بافته می شود. رنگهای به کاررفته در آنها عموماً نباتی بوده و بيشتر از روناس، قارا، اسپرک، گنده يا گندل، پوست گردو، پوست انار و چند گياه ديگر استفاده به عمل می آيد.
از توابع اصفهان که در هنر قالی بافی مشهور هستند از قاليچه های بختياری و قالی های جوشقان بايستی نام برد. قاليچه های بختياری را البته بيشتر در روستاهای شهرکرد و چهار محال می بافند. قالی و قاليچه های جوشقان از زمان صفويه مشهور عالم بوده است و سابقه قالی بافی جوشقان به پيش از زمان صفويان می رسد. ولی در روزگار شاه عباس اين صنعت در آنجا توسعه بسيار يافت. در آن زمان کارگاه های متعدد شاهی در آنجا مشغول کار بوده اند. جوشقان در آن زمان از توابع کاشان بوده است. در موزه های اروپا و امريکا تعداد زيادی قالی وجود دارد که منصوب به اين روستای کوچک بوده است. قالي های جوشقان ريز بافت و دوپوده است.
- قلمکارسازی:قلمکارسازی يکی از صنايع دستی پر سابقه ای است که قرن ها در اوج شهرت بود و از دوره مغول ها در ايران مرسوم شده است. در دوره مذکور به منظور جلب نظر خوانين مغول ايرانيان نيز دست به ابتکاراتی زدند که از جمله ابداع نقاشی روی پارچه يا پارچه های قلمکار بود، سپس اين صنعت در زمان صفويه گسترش بيشتری پيدا کرد.
به هر صورت عمر پرشکوه اين صنعت در زمان صفويه بود و در اواسط عصر قاجاريه بتدريج از رونق آن کاسته شد. در زمان سلطنت شاه عباس کبير اين صنعت رونق بسزايی يافت و بيشتر لباس های مردانه و زنانه از پارچه هاي قلمکار تهيه می شد و اين پارچه ها در اين زمان شهرت فراوان داشته و مورد توجه درباريان بود و از اينرو بيشتر لباس آنان از " قلمکارزر" يا"اکليلی" تهيه می شد. در آن زمان محلهای مخصوصی برای تهيه لباس درباريان در بازار قيصريه اصفهان وجود داشت وپارچه هاي قواره ای قلمکاررا که دراصطلاح آن روز "دلگه" ناميده می شدرا از آن مح ها به دست می آوردند.
}در زمان سلطنت رضا شاه با امتيازات خاصی که برای صنعتگران و ارباب حرف به ويژه صنعتگران قلمکار فراهم شد بار ديگر اين صنعت رونق گذشته خود را به دست آورد و عده ای از استادکاران بزرگ قديمی مثل شيخ حريری مشهدی عبدالخالق، حاج محمدرضا و حاج محمد تقی اخوان چيت ساز، برادران بيرجندی و شيخ بهايی و چند تن ديگر شرکت توليد قلمکار را تشکيل دادند.
- خاتم‌سازی:خاتم سازی یکی دیگر از صنايع دستی اصفهان محسوب میشود.خاتم هنر آراستن سطح اشياء با مثلثهای کوچکی است که طرحهای گوناگون آن همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده است. اين شکلهای هندسی را با قرار دادن مثلثهايی کوچک در کنار هم نقشبندی می کنند. می توان گفت، کار خاتم نقشهای هندسی تشکيل شده از مثلثهای سه پهلو (متساوی الاضلاع) است که از عاج، استخوان، چوب و مفتول برنج ساخته شده و معمولاً به ضخامت 2 ميلی متر در سطح خارجی يا سطح داخلی و خارجی اشياء چوبی چسبانده می شود.
آثاری که از قديم مانده نظير درهای کاخ ها، رحل های قرآن و صندوق های مقابر خاتمکاری نشان می دهد که اين هنر در زمان قديم و به ويژه عهد صفويه رواج کامل داشته يکی ازمراکز اصلی آن هم اصفهان بوده است. اما همين معلوم می کند تا چند سالی اين هنر در اصفهان رو به زوال گذاشته و تنها شيراز مرکز اين صنعت شده است.
در ابتدا کار خاتم با استفاده از مثلثهای بسيار بزرگ که پهلوی هم قرار می دادند تهيه می شد ولی به تدريج با پيشرفت ذوق و تبحر هنرمندان ابعاد مثلثها ريزتر و کوچکتر شد. به هر حال هنر خاتم سازی از زمان پيدايش تا کنون تحولاتی را داشته است. صنعتگران خاتم ساز برای تهيه خاتم از مواد اوليه متنوعی استفاده می کنند که در کمتر صنعت دستی ديگری اين چنين تنوعی به چشم می آيد. اين مواد عبارتند از: چوب فوفل، چوب گردو، چوب نارنج، چوب عناب، استخوان شتر، مفتول برنجی، لايه برنجی، سريشم گرم، سريشم سرد، فرمالين، فيبر و روغن جلا و تخته سه لايی. غير از آن برای تکميل ساخت از چفت و لولا و غيره نيز استفاده می کنند. از خاتم در تهيه محصولات مختلفی استفاده می شود که از آن جمله است: قاب عکس، جعبه سيگار، عصا، پيپ، جعبه لوازم آرايش، جا کليدی، جاقلمی و جلد آلبوم.
در اصفهان علاوه بر اشياء خاتم که به شيوه شيرازی می سازند قسمتی از مصنوعات خاتم را با نقره و مينا سازی توأم کرده اند که در شيراز وجود ندارد. مثلاً جعبه های خاتمی که رويه آن را نقاشی مينياتور می کنند و روی آن را روغن می زنند.
- قلمزنی:يکی از پر رونق ترين رشته های صنايع دستی اصفهان ساخت و قلمزنی محصولات نقره ای مسی و برنجی است.
مواد اوليه مورد مصرف سازندگان فرآورده های مس و برنج و نقره شامل نقره، مس، برنج و آلياژ مس و برنج است. مقداری از مواد اوليه مذکور از کشورهای ديگر نظير يوگسلاوی وبقيه آن در ايران از شرکتهای برق منطقه ای و شرکت ملی نفت ايران و غيره تهيه می شود.
ابزار کار صنعتگران رشته قلمزنی از دو دسته تشکيل می شود. يک دسته از ابزار در مرحله ساخت محصولات مورد استفاده قرار می گيرد مانند دستگاه خم کاری، موتور فرچه، کوره برقی، سندان، چکش و دسته ديگر که در مرحله قلمزنی مورد احتياج است و عبارت از دستگاه قير آب کنی، پرگار، تعدادی قلم آهنی، چکش و غيره است. برخی از کارگاه های اين رشته صرفاً بکار ساخت محصولات نقره مسی و برنجی مشغول هستند و در مقابل کارگاههايی نيز وجود دارد که فقط کارقلمزنی برروی اين فلزات را انجام می دهند و دسته سوم کارگاههايی می باشند که به هر دو کار ساخت و قلمزنی تو
اماً می پردازند.
- نمدمالی: نمد مالی در استان اصفهان رونق فراوان دارد و يکی از مراکز مهم توليد انواع نمد شهرشهرضا است.
- عبا بافی:نايين در مشرق شهر اصفهان قرار دارد و تنها صنعت دستی آن عبا بافی که در ناحيه ای نزديک شهرنايين به نام محمديه وجود دارد. حدود 25 درصد عباهای توليد شده در محل به فروش می رسد و بقيه به شهر های مشهد و قم و گاهی کشورهای عربی ارسال می شود.
- سفال و سرامیک سازی:سفال و سراميک سازی یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان است که در شهرهای نطنز و شهرضا رواج دارد. شهرضا از مراکز عمده سفال سازی ايران است و محصولات آن دارای خريداران بسيار است.
نقشهايی که در سراميک شهرضا به چشم می خورد اغلب نقش گل و بوته و ماهی است و برای رنگ کردن لعاب نيز از اکسيدهای فلزات آهن، مس و منگنز و کبالت استفاده می شود. درشهر نطنز نيT يک کارگاه سراميک سازی با استفاده از خاک استون محصولات جالبی را توليد می کند. در شهر اصفهان هم کارگاههای متعدد سفال و سراميک سازی وجود دارد.
- پوست و پوستین دوزی:صنعت پوست دوزی یکی از صنايع دستی اصفهان در گذشته بوده است ولی اکنون آن رونق ديرين را ندارد. فرآورده های پوستی اصفهان به لحاظ ظرافت و لطافت الياف و رنگ سفيد يکدست آن خواستاران زيادی دارد. بررسی ها نشان می دهد که تعداد خريداران فرآورده های پوستی روز به روز در حال کاهش است، از طرفی کاهش تعداد کارگاههای پوست دوزی نيز حاکی از نقصان تقاضا برای محصولات مذکور است.
- ملیله‌سازی:يکی از رشته های صنايع دستی اصفهان که از ارزش هنری زيادی برخوردار است و توليد محصولات آن نياز به ظرافت و دقت فوق العاده دارد مليله سازی است و فرآورده های توليدی صنعتگران اين رشته نمايانگر ذوق سرشار آنان است.
- سکمه‌دوزی و قلابدوزی:يکی ديگر از رشته های صنايع دستی اصفهان سکمه دوزی و قلابدوزی است.مواد اوليه مورد استفاده سکمه دوزان و قلابدوزان عبارت است از:کتان ايرانی و خارجی و نخ پنبه ای (که از تهران تهيه می شود و به صورت کلاف يا عمامه ای است)، کتان خارجی را که بيشتر هم مورد استفاده دارد و عرض آن 140 سانتيمتر است. روميزی گرد، زيربشقابی و دستمالهای مخصوص از انواع محصولات سکمه دوزان يا قلابدوزان است.
- نگارگری:یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان
، نگارگری است. نگارگری در ايران از سابقه ای طولانی برخوردار است. در زمان شاه عباس دوم که اصفهان پايتخت و مرکز هنر ايران شد، نگارگری هم در اين شهر تکامل يافت.
معمولاً برای نگارگری از چوب، عاج، فيبر و استخوان استفاده می شود و هر کارگاه رأساً اقدام به توليد می کند ومعمولاً برای دور قاب عکس و جعبه از خاتم و مينا استفاده می شود. ضمن آن که بايد گفت عده ای از هنرمندان اصفهانی نيز در زمينه طراحی فرش، تذهيب و تشعير هم فعاليت دارند.
- میناکاری:یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان ،مینا کاری است.مشکل بتوان گفت از چه زمانی هنر مينا کاری در ايران رواج گرفته است. زيرا از روزگاران پيش از عهد صفويه ،نمونه هايی از ميناکاری در دست نيست وحتی از دوران صفوي هم نمونه های قابل ملاحظه ای برجای نمانده است. لکن در دوران قاجاريه مينا کاری به مقدار کم وجود داشته است و اشيايی مانند سرقليان وکوزه قليان وکوزه و بادگير قليان را ميناکاری می کرده اند. رواج صنعت مينا کاری در اصفهان از دوران پهلوی و حدود سال 1310 ه.ش. است و مخصوصاً اين که اين هنر- صنعت به وسيله يکی از استادان هنرمند و بنام اصفهان يعنی استاد شکرا... صنيع زاده بسط و توسعه يافت و شاگردانی در اين مکتب تربيت شدند که هر يک کانون ديگری در هنر مينا بوجود آوردند.بيشتر اشيايی که مينا سازان فعلی به بازار عرضه می کنندعبارت است از گوشواره، گلوبند، انگشتر، جعبه های بزرگ و کوچک آرايش زنانه، قوطی سيگار، جعبه های خاتم کاری و مينا کاری، بشقاب مينا، گلدان مينابه اندازه های مختلف وتابلوهای بزرگ و کوچک ميناکاری که با هنرهای ديگر مانند طلا کاری و خاتم کاری و مينياتور ترکيب می شود. روی اشياء طلايی و نقره ای هم می توان مينا کاری کرد ولی اساساً مينا کاری روی مس انجام می شود.
- کاشی‌سازی:کاشی سازی يکی از اصلی ترين صنايع دستی اصفهان است. در اين فرآورده ها ويژگی طرح ها و نقش های قديمی به خوبی حفظ شده است و حتی امروز هم خواستاران بسياری دارد. از ديگر هنر هايی که با استفاده از کاشی در اين استان انجام می گيرد کاشی معرق می باشدکه عبارت از بريدن و خرد کردن کاشی و در کنار هم قرار دادن آنهاست. از آنجاکه نقشهايی که روی کاشی ها پياده می شود تا حدی پيچيده است کاشی سازها نمی توانند آنها را به صورت ذهنی ترسيم کنند، از اين رو صنعتگران طرحهای مورد نظر را به طراحان سفارش می دهند. پس از اينکه طرح مورد نظر تهيه شد صنعتگران آنرا روی کاشی پياده می کنند. برای اين منظور طرح مورد نظر را روی کاشی ساده که قبلاً آماده شده قرار می دهند و سپس روی خطوط طرح، سوزن فرو می کنند و به اين ترتيب خطوط نقشه در جای سوزن باقی می ماند که باريختن گرد زغال روی منفذهای ايجاد شده، شکل و طرح مورد نظر برروی کاشی انتقال داده می شود. پس از آن خطوط را بر حسب ذوق و سليقه رنگ آميزی کرده و جهت پخت به داخل کوره می گذارند. از اين به بعد محصول آماده عرضه به بازار خواهد بود.
- طلاکوبی روی فولاد
: - طلاکوبی یکی از شیوه‌های تزئین اشیاء و آثار فولادی است که امروزه در شهر اصفهان رواج دارد و از قدیم بیشتر جهت ساخت علم استفاده می‌شد. در حال حاضر طلاکوبی بر روی مجسمه‌های پرندگان و حیواناتی نظیر طاووس، کبوتر، آهو، شیر و ... صورت می گیرد.
- سوزندوزی:سوزندوزی از صنایع دستی اصفهان است که توليدش در انحصار زنان و دخت
ران خانه دار است.در حال حاضر از اين هنر علاوه بر کلاه برای تهيه زير ليوانی، کمربند، کفش وجليقه استفاده می شود. طرح های سوزندوزان عموماً ذهنی و ملهم از برداشت ها و بينش های مشخص هنرمندان از محيط طبيعت است و بيشتر شامل گل بوته های تمثيلی می شود.
- ضریح‌سازی:ضریح سازی هم یکی از صنایع دستی اصفهان است.در اصطلاح فارسی ضريح را صندوقی بر قبر و حفاظی گرداگرد قبر معنا کرده اند. که بعضاً با عناوينی چون صندوق حايل حفاظ محجر نيز همراه است. در فرهنگ فارسی امروز چنين آمده است: ضريح صندوقی مشبکی است که برروی مزار اوليا و قدسيان نصب می کنند.
نکاتی که در ساخت ضريح بايد رعايت شود: عامل تقدس، عدم کاربرد صورت در نقوش، کتيبه های قرآنی و طلا، آوردن سوره های ياسين، الرحمن (آيه تطهير، آيه نور، عددهای بکاررفته و سمبل آنها، ذکر نام بانی و تاريخ ساخت آن، علامتی به عنوان شاخص ضريح و صاحب آن، ديگر مدفونين در ضريح)
- فیروزه‌کوبی:فيروزه کوبی يکی از معدود رشته های صنايع دستی است که سابقه تاريخی چندانی نداشته و در حال حاضر هم توليد محدودی دارد و همين امر باعث آن گرديده تا فيروزه کوبی آنگونه که بايد شناخته شده نباشد،هر چند که زيبايی و گيرايی يک محصول خوب صنايع دستی را با خوددارد.
قدمت فيروزه کوبی به حدود 70سال قبل می رسد و در آن زمان صنعتگری بنام يوسف حکيمان معروف به محمد رضا در مشهد کار فيروزه کوبی بر روی زينت آلاتی نظير دستبند، گل سينه، گوشواره و... را شروع کرد. و حدود 20 سال بعد اين صنعت توسط صنعتگر ديگری بنام حاج داداش از مشهد به اصفهان برده شد.
در حال حاضر صنعت دستی فيروزه کوبی فقط در اصفهان رايج و صنعتگران شاغل در اين رشته نيز همچون توليد آن محدود است. در اصفهان فيروزه کوبی صرفنظر از جواهرات در ظروفی مانند بشقاب، ليوان، کاسه و گلاب پاش و... نيز مورد استفاده قرارمی گيرد. يکی از کارهای جنبی صنعت فيروزه کوبی تهيه زيرساخت است که در کارگاه زرگری و به طور جداگانه صورت می گيرد.
يک فرآورده فيروزه کوب اعم از زيور آلات و يا ظروف عبارت از شيئی است مسی، برنجی، نقره ای و يا برنزی که ذرات و قطعات ريز سنگ فيروزه بر قسمت هايی از سطوح آن به فرم موزاييک در کنار هم نشانده شده و به اين ترتيب جلوه ای خاص به آن بخشيده می شود. ساخت و پرداخت چنين فرآورده ای شامل دو مرحله کلی است:
الف) زرگری
ب)فيروزه کوبی
صنعتگر توليد کننده فيروزه کوب در مراحل مختلف کار از ابراز کار و وسايلی نيز بهره می گيرد که عمدتاً شامل قالب، چکش، دريل، چراغ گاز، چراغ بنزينی، گاز انبر، انبردست، پنس، منقاش، لوله های مختلف فلزی، سوهان و سنگ سمباده است.
نکته حايز اهميت در فيروزه کوبی در درجه نخست نصب صحيح فيروزه برروی فلز است به گونه ای که دارای قدرت کافی بوده و هنگام پرداخت ،قطعات فيروزه از آن جدا نشود و ديگر اينکه هر چه ظرف فيروزه کوبی شده پرکارتر باشد و قطعات سنگ منظم تر در کنار يکديگر نصب شده باشد و فاصله زيادی در بين قطعات فيروزه ديده نشود ،کار دارای ارزش هنری بيشتری است.
- مسگری:مسگری یکی از صنایع دستی کهن ایران است که پیشینه ی آن حداقل به 5000 سال پیش می رسد و در طی آن ادوات مسی تولید می شود. اشیا و ظروف مسی دست ساز از زمانهای دور در میان وسایل ایرانیان وجود داشته است. امروزه نیز بسیاری تمایل دارند غذای خود را در این ظروف طبخ کنند و یا اشیای مسی را برای تزئین محل زندگی خود به کار ببرند. مسگری در بسیاری از نقاط ایران رواج دارد و اصفهان از جمله مراکز عمده این هنر است.
خوشنویسی:در میان هنر های کم نظیر اصفهان، خوشنویسی نیز به چشم می خورد. آثار این هنر معمولا در قاب های زیبایی قرار می گیرند تا شما آنها را تهیه و به عزیزانتان هدیه کنید و یا خانه هایتان را با آنها زینت ببخشید
مشاهیر استان
محمد غفاری معروف به کمال الملک یکی از مشهور ترین و تاثیرگذار ترین شخصیت های تاریخ معاصر ایران و برادر زاده ی دیگر نقاش مشهور ایرانی ، صنیع الملک است. در سال 1226 در کاشان چشم به جهان گشود و در 93 سالگی بر اثر کهولت سن درگذشت و در مجاورت مزار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری به خاک سپرده شد.
استاد جلیل شهناز، یکی از شناخته شده ترین تار نوازان ایرانی در سده ی اخیر است. در سال 1300 در اصفهان به دنیا آمد و در تار ، سه تار ، سنتور و کمانچه به مقام استادی رسیدند. وی در سال 1392 درگذشت.
سید محمد علی موسوی جمال زاده در سال 1270 در اصفهان متولد شد. این نویسنده و مترجم معاصر را پدر داستان کوتاه زبان فارسی و آغازگر سبک واقع گرایی در ادبیات فارسی می دانند. در سال 1965 جایزه ی نوبل ادبیات را دریافت کرد. داستان هایش انتقادی ، ساده ، طنزآمیز و آکنده از ضرب المثل ها و اصطلاحات عامیانه است. او در سال 1376 با 105 سال سن در یک آسایشگاه سالمندان در سوییس درگذشت.
محمود فرشچیان زاده ی 1308 در اصفهان نقاش معاصر ایرانی است که تاثیر درخور توجهی در روند نقاشی سنتی ایرانی داشته است. آثار او از شعر کلاسیک ، ادبیات فارسی ، قرآن ، کتاب های مقدس مسیحیان و یهودیان و همچنین تخیل عمیق خود او تاثیر گرفته است. وی در سبک مینیاتور هنرورزی می کند و از آثار مشهور او می توان به تابلو عصر عاشورا اشاره کرد.
سهراب سپهری متولد 1307 در شهر کاشان ، شاعر، نویسنده و نقاش ایرانی بود. وی از مهم ترین شاعران معاصر ایرانی است که آثارش به چندین زبان ترجمه شده اند. هشت کتاب ، کتاب شعر گرانمایه ی اوست. سهراب در 1359 به علت ابتلا به سرطان خون درگذشت. مزار او در مشهد اردهال روستایی در نزدیکی کاشان واقع شده است.
اصغر فرهادی زاده ی 1351 در خمینی شهر اصفهان ، کارگردان ، فیلم نامه نویس و تهیه کننده فیلم ایرانی است و یکی از موفق ترین کارگردانان ایرانی در سطح بین المللی است. در سال 2012 فیلم جدایی نادر از سیمین او برنده جایزه ی بهترین فیلم خارجی زبان شد.